คำว่าออดิทถูกเรียกย่อมาจากภาษาอังกฤษคำว่า ‘Auditor’ หรือ ‘ผู้ตรวจสอบ’ แต่ในประเทศไทยใช้คำว่าออดิทค่อนข้างหลากหลาย ซึ่งแต่ละอาชีพมีรายละเอียดที่แตกต่างกันพอสมควร แต่ในวงการตรวจสอบบัญชี เรามักใช้คำว่าออดิทแทนอาชีพ ‘ผู้สอบบัญชี’ เป็นหลัก
อาชีพออดิทในประเทศไทยมีตั้งแต่อาชีพที่มีรายได้น้อย เช่น ออดิทเซเว่น หรือออดิทเชนร้านกาแฟที่มีหน้าที่ไปตรวจสอบสินค้าคงเหลือตามสาขาที่ได้เงินเดือนไม่ถึง15,000บาท ไปจนถึงอาชีพผู้สอบบัญชีที่เด็กจบปริญญาตรีมาใหม่ๆ ซึ่งได้เงินเดือนสูงถึง32,000บาทเลยทีเดียว
จริงๆแล้วอาชีพออดิทในโลกนี้มีหลายสิบอาชีพ แต่เนื่องจากผมทำงานในสายงานออดิทในสายงานตรวจสอบบัญชี ไอทีออดิท และตรวจสอบภายในมาตลอด20ปีที่ผ่านมา ผมจึงอยากจะแชร์ประสบการณ์เจาะลึกในสายงานเหล่านี้เป็นพิเศษ
อาชีพออดิทหรือผู้ตรวจสอบมีกี่แบบ แล้วแต่ละแบบทำอะไรบ้าง?
- ผู้สอบบัญชีหรือออดิท (External Auditor)
- ตรวจสอบและรับรองความถูกต้องและครบถ้วนของงบการเงินของบริษัทลูกค้า
- มีความเป็นอิสระเพราะเป็นคนนอกบริษัท
- ออดิทที่เซ็นรับรองงบการเงินมีความน่าเชื่อถือเพราะมีใบประกอบวิชาชีพ CPA (Certified Public Accountant) ที่ออกโดยสภาวิชาชีพบัญชี
- ผู้ตรวจสอบระบบสารสนเทศหรือไอทีออดิท (External IT Auditor)
- ตรวจสอบความมั่นคงปลอดภัยของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศของบริษัทลูกค้า
- ให้คำปรึกษาและข้อเสนอแนะในการพัฒนาและปรับปรุงระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ
- มีความเป็นอิสระเพราะเป็นคนนอกบริษัท
- ไอทีออดิทที่เซ็นรับรองรายงานผลการตรวจสอบมีความน่าเชื่อถือเพราะมีใบประกอบวิชาชีพ CISA (Certified Information Systems Auditor) ที่ออกโดยหน่วยงานระดับโลกอย่าง ISACA
- ผู้ตรวจสอบภายใน (Internal Auditor หรือ IA)
- ประเมินระบบการควบคุมภายใน
- ตรวจสอบความเพียงพอและประสิทธิผลของระบบการควบคุมภายในขององค์กร
- ระบุจุดอ่อนและให้ข้อเสนอแนะเพื่อปรับปรุงระบบการควบคุมภายใน
- บริหารจัดการความเสี่ยง
- ช่วยระบุและประเมินความเสี่ยงที่อาจส่งผลกระทบต่อการดำเนินงานขององค์กร
- ให้คำแนะนำในการบริหารจัดการความเสี่ยงอย่างเหมาะสม
- ตรวจสอบการปฏิบัติงาน
- ตรวจสอบความถูกต้อง ความน่าเชื่อถือ และประสิทธิภาพของการปฏิบัติงาน
- ประเมินการใช้ทรัพยากรขององค์กรให้เกิดประโยชน์สูงสุด
- ให้คำแนะนำและสนับสนุนการปฏิบัติงาน
- ให้คำปรึกษาแนะนำเพื่อปรับปรุงการดำเนินงานให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
- สนับสนุนให้เกิดการควบคุมภายในที่ดีและการบริหารความเสี่ยงที่เหมาะสม
- ติดตามและรายงานผล
- ติดตามความคืบหน้าและความสำเร็จในการดำเนินการตามข้อเสนอแนะ
- รายงานผลการตรวจสอบและข้อเสนอแนะต่อผู้บริหารและคณะกรรมการ
- แม้ว่าเป็นคนในบริษัทก็จริงแต่ก็มีความเป็นอิสระจากผู้บริหารของบริษัทระดับนึงเนื่องจากรายงานตรงต่อคณะกรรมการตรวจสอบ และรายงานต่อซีอีโอหรือเอ็มดีของบริษัทเช่นกัน
- หัวหน้าแผนกตรวจสอบภายใน หรือ CAE (Chief Audit Executive) ในบริษัทยักษ์ใหญ่ เช่น ธนาคาร หรือบริษัทในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ส่วนใหญ่จะต้องมีใบประกอบวิชาชีพ CIA (Certified Internal Auditor) ที่ออกโดย The Institute of Internal Auditors (IIA) ซึ่งเป็นองค์กรวิชาชีพระดับโลกที่ให้การรับรองมาตรฐานวิชาชีพผู้ตรวจสอบภายใน จึงมีความน่าเชื่อถือพอสมควร
- ประเมินระบบการควบคุมภายใน
ออดิททั้ง3แบบที่ว่ามา สามารถมีเงินเดือนหลักแสนได้ตั้งแต่ตอนอายุ28เลยทีเดียว
เราต้องเรียนสายอะไร หรือคณะอะไรถึงจะทำอาชีพออดิทได้?
- ผู้สอบบัญชีหรือออดิท (External Auditor)
- สามารถเลือกเรียนม.ปลายสายวิทย์-คณิต หรือศิลป์-คำนวณ หรือสายอาชีพปวช.-ปวส.บัญชี ก็ได้
- เรียนจบมหาวิทยาลัยในระดับปริญญาตรี (เป็นอย่างน้อย) จากคณะบัญชีที่ได้รับรองโดยสภาวิชาชีพบัญชี
- ผู้ตรวจสอบระบบสารสนเทศหรือไอทีออดิท (External IT Auditor)
- สามารถเลือกเรียนม.ปลายสายวิทย์-คณิต หรือศิลป์-คำนวณ หรือสายอาชีพก็ได้
- เรียนจบมหาวิทยาลัยในระดับปริญญาตรี (เป็นอย่างน้อย) จาก
- คณะบัญชีสาขา AIS
- คณะบริหารสาขา MIS
- คณะเทคโนโลยีสารสนเทศ
- คณะวิทยาการคอมพิวเตอร์
- คณะวิศวะคอมพิวเตอร์
- ถ้าเรียนจบจาก5คณะนี้จะได้รับพิจารณาเข้าทำงานเป็นลำดับแรก เพราะถ้าจบจากคณะอื่นถือว่าไม่ตรงสาย
- ผู้ตรวจสอบภายใน (Internal Auditor หรือ IA)
- สามารถเลือกเรียนม.ปลายสายอะไรก็ได้ หรือสายอาชีพสายอะไรก็ได้
- เรียนจบมหาวิทยาลัยในระดับปริญญาตรี (เป็นอย่างน้อย) จาก
- คณะไหนก็ได้ แต่ถ้าจบจากคณะบัญชีจะได้รับพิจารณาเข้าทำงานเป็นลำดับแรก
- กรณีที่เป็น IT Internal Auditor ควรจบจาก
- คณะบัญชีสาขา AIS
- คณะบริหารสาขา MIS
- คณะเทคโนโลยีสารสนเทศ
- คณะวิทยาการคอมพิวเตอร์
- คณะวิศวะคอมพิวเตอร์
ข้อดี-ข้อเสียของออดิททั้ง3แบบ
| หัวข้อ | ผุ้สอบบัญชี | ไอทีออดิท | ผู้ตรวจสอบภายใน |
| 1. มีช่วงที่ทำงานหนักจนกลับบ้านตี2 ต่อเนื่องกันนานเป็นเดือน | มี | ไม่มี | ไม่มี |
| 2. ความยากในการสอบใบประกอบวิชาชีพ | ยาก | ปานกลาง | ปานกลาง-ยาก |
| 3. เงินเดือนเริ่มต้นของเด็กจบใหม่ในบริษัทบิ๊กโฟร์ 32,000บาท | ใช่ | ใช่ | ใช่ |
| 4. โอกาสรวยจากการใช้ใบประกอบวิชาชีพเปิดบริษัทของตัวเอง | สูง | ปานกลาง | ปานกลาง |
| 5. เป็นที่ต้องการในยุคเจนเอไอ | ปานกลาง | สูง | ปานกลาง |
| 6. โอกาสในการเรียนรู้รอบด้านจากงานประจำวัน | น้อย | น้อย | สูง |
อาชีพออดิททำอะไรบ้าง? https://www.youtube.com/watch?v=Wv4tZTOFQpk
